Ustawa o danych osobowych - zobacz, co się zmieni!

Zgodnie z najnowszą aktualizacją z grudnia 2023 roku Parlament Europejski przyjął ostateczny tekst aktu w sprawie danych osobowych. Świat przechodzi cyfrową transformację, a rozporządzenie niesie za sobą wiele możliwości. Jego celem jest stymulowanie innowacji, tak by zapewniać firmom platformę do opracowywania nowych usług, produktów i modeli operacyjnych. Ustawa utoruje drogę do trwałego wzrostu i konkurencyjności na rynku skoncentrowanym na informacjach. Jakie są jej kluczowe elementy i jak wpłynie ona na przedsiębiorstwa?

Czym jest ustawa o danych osobowych?

Data Act to rozporządzenie UE, które ma na celu zapewnienie sprawiedliwego dostępu do danych, dzięki ustanawianiu ram ich wykorzystywania i udostępniania, co pozwoli wyrównać szanse w różnych branżach. Określa zasady ułatwiające dopuszczenie do niektórych rodzajów informacji, w szczególności tych generowanych przez podłączone urządzenia, takie jak inteligentne akcesoria, maszyny przemysłowe i inne aparatury IoT.

Ustawa zachęca do udostępniania danych na określonych warunkach w celu stymulowania innowacji i tworzenia konkurencyjnego rynku danych, przy jednoczesnym zapewnieniu, że ci, którzy je tworzą, nadal mają nad nimi kontrolę.

Jaki jest cel unijnej ustawy o danych osobowych?

Potrzeba wprowadzenia ustawy o danych wynika z istniejących wyzwań związanych z wykorzystaniem danych w Europie. Obecnie nie jest jasne, kto może uzyskać dostęp do informacji ze wspólnych produktów, co utrudnia mniejszym firmom zawieranie uczciwych umów. Przełączanie się między usługami w chmurze jest trudne i ciężko jest łączyć dane z różnych obszarów. Ustawa ma na celu przełamanie tych barier.

Dzielenie się (danymi) to podstawa!

Obecnie nie ma ustalonych zasad dystrybucji danych między różnymi podmiotami zaangażowanymi w generowanie, wykorzystywanie lub kontrolowanie ich. Ustawa o danych umożliwi użytkownikom nie tylko dostęp do danych, ale także ich wykorzystanie i udostępnianie wybranym podmiotom trzecim. To z założenia powinno korzystnie wpłynąć na cały rynek przetwarzania danych.

Stymulowanie konkurencyjnego rynku danych

Data Act ma na celu zniesienie barier, które utrudniają uczciwą konkurencję, poprzez wspieranie środowiska, w którym przedsiębiorstwa mogą się rozwijać. Otwiera to nowe możliwości dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), które często nie mają dostępu do danych kontrolowanych przez większe korporacje. Dla firm, które generują duże ilości danych, może to oznaczać nowe możliwości biznesowe. Z drugiej strony dostęp do danych daje możliwość tworzenia nowych produktów i usług dopasowanych do potrzeb odbiorcy końcowego.

Data Act wprowadza też przepisy dotyczące przejrzystości w umowach oraz warunków, na jakich dane są udostępniane i wykorzystywane. Pozwoli to uchronić przedsiębiorców przed nieuczciwymi warunkami umownymi, co jest szczególnie istotne dla mniejszych firm lub startupów, które w konfrontacji z nimi miały do tej pory ograniczoną pozycję negocjacyjną.

Innowacje dzięki podejściu opartemu na danych

Innowacyjność leży u podstaw ustawy o danych. Przewiduje ona krajobraz, w którym kreatywność i postęp są napędzane przez nieograniczony dostęp do wysokiej jakości danych.

Niektóre podmioty, takie jak giganci technologiczni, mogą gromadzić ogromne ilości danych i sprawować znaczną kontrolę nad ich wykorzystaniem, co może utrudniać uczciwą konkurencję i innowacje innym firmom.

Lepsza dostępność danych

Ustawa o danych ma na celu usunięcie przeszkód, które blokują lub komplikują dostęp do danych, zapewniając bardziej otwarty, przejrzysty i dostępny ekosystem. Inicjatywa ta jest zgodna z celem Unii Europejskiej, jakim jest zwiększenie dostępności i użyteczności danych.

Zakres: Kogo dotyczy ustawa o danych?

Ustawa o danych wpłynie na wiele sektorów gospodarki, a jej konsekwencje będą odczuwalne w różnych branżach: od produkcji i transportu po opiekę zdrowotną czy finanse. Data Act dotyczy przedsiębiorstw wszystkich rozmiarów: jej przepisom podlegają zarówno małe i średnie firmy, jak i większe organizacje działające na terenie Unii Europejskiej.

Kluczowe elementy ustawy o danych

Elementy składowe ustawy o danych są kluczem do zmiany sposobu, w jaki uzyskujemy dostęp do danych i z nich korzystamy. Te zasadnicze elementy określają podstawowe zasady uczciwego udostępniania danych:

1. Środki w zakresie dostępu do danych i ich udostępniania

• Ustawa o danych wzmacnia środki umożliwiające użytkownikom urządzeń podłączonych do Internetu dostęp do danych generowanych przez te urządzenia i dzielenie się nimi. Przepis ten otwiera możliwości tańszych usług posprzedażnych i innych innowacyjnych rozwiązań opartych na danych, takich jak konserwacja predykcyjna.
• Nacisk na przenoszenie danych pokazuje, że Data Act ma na celu wspieranie środowiska, w którym udostępnianie danych z podłączonych urządzeń stronom trzecim staje się wykonalne. Ułatwia to rozwój nowatorskich usług opartych na danych i otwiera pole do popisu dla innowacyjnych pomysłów.

2. Relacje w przetwarzaniu danych

• Zgodnie z ustawą o danych osobowych przetwarzanie danych udostępnianych przez osoby trzecie podlega szczególnym przepisom. Przepisy te określają relacje między zewnętrznym odbiorcą danych a pierwotnym posiadaczem danych, zapewniając uczciwość praktyk przetwarzania danych.
• Odnosząc się do kwestii zakłóceń równowagi umownej, ustawa o danych ma na celu przywrócenie równowagi negocjacyjnej, w szczególności w odniesieniu do małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Ma ona na celu zapobieganie wykorzystywaniu tych podmiotów przez większe podmioty w umowach o udostępnianiu danych.

3. Dostęp do danych sektora publicznego

• Ustawa o danych upoważnia podmioty sektora publicznego do uzyskiwania dostępu do danych będących w posiadaniu przedsiębiorstw prywatnych i korzystania z nich, w szczególności w okolicznościach o dużym znaczeniu dla interesu publicznego. Obejmuje to sytuacje takie jak klęski żywiołowe, kiedy to zapewniony musi być dostęp do krytycznych danych, aby pomóc w skutecznym zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
• W czasach kryzysu ustawa o danych ułatwia korzystanie z danych będących w posiadaniu podmiotów prywatnych, wykorzystując je dla większego dobra.

4. Przenoszenie danych i usługi w chmurze

• Ustawa o danych koncentruje się na zapewnieniu użytkownikom końcowym płynnego przejścia między różnymi dostawcami usług przetwarzania danych. Sprzyja to zdrowej konkurencji, zapewnia ochronę przed bezprawnym przekazywaniem danych, gwarantuje upodmiotowienie użytkowników i bezpieczeństwo danych.
• Ustawa zawiera środki mające na celu w szczególności ochronę przed bezprawnym międzynarodowym przekazywaniem danych. Określono w niej protokoły zapobiegające nieuprawnionemu dostępowi rządów państw spoza UE, wzmacniające bezpieczeństwo i integralność działań związanych z przetwarzaniem danych.

5. Wyjaśnienia i ograniczenia

• Ustawa o danych precyzuje, że bazy danych zawierające dane z urządzeń IoT nie powinny podlegać odrębnej ochronie prawnej. Dzięki temu dane generowane przez maszyny IoT są łatwiej dostępne i wykorzystywane przez użytkowników końcowych.
• Ponadto ustawa o danych nakłada ograniczenia na udostępnianie danych podmiotom określonym jako strażnicy dostępu na mocy ustawy o rynkach cyfrowych. Ogranicza wszelkie nieuczciwe korzyści lub tendencje monopolistyczne, które mogłyby stłumić uczciwą konkurencję.

Co to wszystko oznacza dla firm w UE?

Oczekiwany wpływ ustawy o danych na przedsiębiorstwa

Zobaczmy, w jaki sposób ustawa o danych przygotowuje się do zrewolucjonizowania firm. Ta sekcja ujawni potencjalne zmiany w operacjach, innowacjach i ogólnym krajobrazie biznesowym:

Potencjalne korzyści

1. Wzrost innowacyjności: Wprowadzanie nowych innowacyjnych praktyk z wykorzystaniem nowo udostępnionych danych.
2. Usprawnione operacje: Optymalizacja codziennych operacji i zarządzania łańcuchem dostaw.
3. Ekspansja rynkowa: Otwarcie drzwi do nowych możliwości rynkowych i szerszego krajobrazu biznesowego.

Wyzwania i obawy

1. Ochrona tajemnic przedsiębiorstwa: Rozwiązywanie problemów związanych z ochroną cennych tajemnic handlowych w warunkach zwiększonej wymiany danych.
2. Ujawnianie danych: Rozwiązywanie problemów związanych z ujawnianiem danych i zapewnianie odpowiedniej ochrony przed nieautoryzowanym dostępem.

Oczekiwania na przyszłość

1. Ewolucja usług: Przewidywanie zmian w usługach posprzedażowych i naprawach ze względu na łatwiejszy dostęp do danych.
2. Ogólna transformacja biznesowa: Oczekiwanie zmian w sposobie działania i strategii firm w środowisku bogatym w dane.

Bonus: Inne przepisy, które wchodzą w grę

Wdrożenie ustawy o danych może przynieść znaczące zmiany i możliwości dla firm z różnych sektorów. Oprócz tych transformacyjnych zmian nadchodząca unijna ustawa o sztucznej inteligencji (AI Act) ma również odegrać dużą rolę w kształtowaniu krajobrazu biznesowego w Unii Europejskiej. Koncentruje się ona na regulacji systemów sztucznej inteligencji.

Zarówno Data Act, jak i AI Act będą ze sobą znacząco współgrać, szczególnie w sektorach, w których technologie oparte na sztucznej inteligencji w dużym stopniu opierają się na dostępie do ogromnych ilości danych. Ułatwienia w dostępie do danych wynikające z ustawy o danych w połączeniu z ramami regulacyjnymi określonymi w unijnej ustawie o sztucznej inteligencji prawdopodobnie ukształtują sposób, w jaki firmy podchodzą do rozwoju sztucznej inteligencji, wykorzystania danych i zgodności z przepisami w UE.